Viêm tai giữa ở trẻ và những điều cha mẹ cần nắm được để điều trị cho bé

Viêm tai giữa ở trẻ là gì?

Viêm tai giữa là một tình trạng nhiễm trùng xảy ra khi vi rút hoặc vi khuẩn xâm nhập vào khu vực phía sau màng nhĩ. Khi trẻ bị viêm tai giữa, tai giữa có thể tích tụ mủ, tạo áp lực lên màng nhĩ gây đau và ảnh hưởng đến thính lực.

Viêm tai giữa có hai dạng chính: viêm tai giữa cấp tính (AOM) và viêm tai giữa ứ dịch (OME), còn gọi là viêm tai giữa thanh dịch. Mặc dù hai dạng này có liên quan, nhưng chúng là những tình trạng khác nhau.

Viêm tai giữa cấp tính

Đặc trưng bởi ứ dịch tai giữa kèm theo sự khởi phát nhanh chóng của các triệu chứng như đau tai ở trẻ lớn, kéo hoặc giật tai, quấy khóc ở trẻ nhỏ, sốt, nghe kém, ù tai hoặc bú kém.



Viêm tai giữa ứ dịch

Thường xảy ra sau viêm tai giữa cấp tính. Khi các triệu chứng cấp tính đã biến mất thì dịch vẫn còn tồn đọng trong tai. Tắc nghẽn ráy tai có thể dẫn đến mất thính lực nhẹ và tạm thời, cũng như làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai. Một nguyên nhân khác là do bít tắc vòi eustache.

Viêm tai giữa mạn tính

Đặc trưng bởi viêm tai kéo dài hơn 3 tháng và chảy mủ tai qua màng nhĩ (thủng hoặc ống thông khí) ngay cả khi đã được điều trị. 

Những nguyên nhân thường gây viêm tai giữa ở trẻ

Nhiễm trùng tai thường gặp ở trẻ em từ 3 tháng đến 3 tuổi và phổ biến đến khi 8 tuổi. Khoảng 25% trẻ sẽ bị nhiễm trùng tai nhiều lần, do virus, vi khuẩn hoặc đồng nhiễm.

Thông thường có một số gây viêm tai giữa là Moraxella catarrhalis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae….

Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện

Trẻ nhỏ dễ bị cảm lạnh và nhiễm trùng tai do hệ miễn dịch yếu, đặc biệt trong mùa lạnh.

Cấu trúc tai chưa hoàn chỉnh

• Vòi nhĩ ngắn và ngang hơn, dễ tắc và bị vi khuẩn, virus xâm nhập.

• Mô lympho phì đại cản trở hoạt động của vòi nhĩ.

Yếu tố nguy cơ

• Tuổi: Trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi có nguy cơ cao.

• Dị ứng: Gây viêm đường mũi, làm phì đại mô lympho và chặn vòi nhĩ.

• Bệnh mạn tính: Trẻ mắc bệnh mạn tính, suy giảm miễn dịch hoặc bệnh hô hấp mạn tính có nguy cơ cao hơn.

Triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ

Đau tai

Trẻ lớn sẽ thường xuyên nói với cha mẹ về hiện tượng đau tai. Trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi thường dụi hoặc giật tai, quấy khóc, cáu kỉnh và khó ngủ.

Chán ăn và ngủ kém

Trẻ nhỏ, đặc biệt khi bú bình, dễ chán ăn do áp lực trong tai giữa thay đổi khi nuốt, gây đau nhiều hơn. Trẻ cũng trở nên mệt mỏi, khó chịu và ngủ không ngon giấc.

Sốt

Nhiễm trùng tai ở trẻ em có thể gây sốt từ 38-39 độ C



Chảy dịch tai

Dịch tai có thể màu vàng, nâu hoặc trắng. Cần kiểm tra màng nhĩ có thủng không khi xuất hiện dấu hiệu này.

Nghe kém

Dịch phía sau màng nhĩ làm giảm chuyển động qua xương con của tai giữa, ảnh hưởng đến khả năng nghe của trẻ.

Một số biến chứng viêm tai giữa ở trẻ em

Nếu không được điều trị đúng cách thì viêm tai giữa ở trẻ nhỏ có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng khi dịch mủ lan sang các khu vực lân cận.

Các biến chứng của viêm tai giữa cấp tính bao gồm thủng màng nhĩ, viêm xương chũm, viêm mê đạo, viêm màng não, áp xe não, giảm thính lực, và huyết khối xoang hang. 

Nhiều phụ huynh thường chủ quan với các triệu chứng về tai mũi họng ở trẻ, dẫn đến chậm trễ trong điều trị và các biến chứng nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến thính lực mà còn có thể đe dọa tính mạng. 

Xem thêm: Viêm tai giữa và những điều người mắc cần biết về căn bệnh này

Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh viêm tai giữa ở trẻ em

Viêm tai giữa được chẩn đoán khi soi tai, kết hợp với bệnh sử và các triệu chứng của bệnh nhi qua đo nhĩ lượng và đo phản xạ cơ bàn đạp trong tai.

Cách điều trị viêm tai giữa ở trẻ

Mục tiêu điều trị viêm tai giữa cấp tính là kiểm soát đau và điều trị nhiễm trùng bằng kháng sinh.

Kiểm soát đau

Dùng acetaminophen hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAID) để giảm đau.

Điều trị nhiễm trùng

• Khi có bằng chứng lâm sàng về viêm tai giữa mưng mủ (AOM), dùng kháng sinh đường uống như amoxicillin liều cao hoặc cephalosporin thế hệ thứ hai.

• Nếu trẻ bị thủng màng nhĩ, sử dụng kháng sinh nhỏ tai như ofloxacin để tăng nồng độ kháng sinh tại chỗ mà ít tác dụng phụ toàn thân.

Trường hợp dị ứng penicillin

• Dùng azithromycin hoặc clarithromycin theo liều khuyến cáo của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP).

• Có thể lựa chọn gồm cefdinir, cefpodoxime.



Trường hợp không cải thiện sau điều trị

Sử dụng amoxicillin-clavulanate liều cao nếu amoxicillin liều cao không hiệu quả.

Phẫu thuật mở màng nhĩ

• Trẻ đã trải qua bốn đợt AOM trở lên trong 12 tháng nên được xem xét phẫu thuật mở màng nhĩ và đặt ống thông màng nhĩ.

• Đặt ống thông màng nhĩ giúp thông khí khoang tai giữa và duy trì thính giác bình thường, cho phép điều trị viêm tai giữa bằng kháng sinh nhỏ tai thay vì kháng sinh toàn thân.

Cha mẹ cần lưu ý gì khi chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa?

Vệ sinh tai

Khi tai trẻ bị chảy dịch mủ, dùng tăm bông nhẹ nhàng thấm dịch. Tránh ngoáy tai sâu để không gây đau và tổn thương tai.



Vệ sinh mũi

Sử dụng nước muối sinh lý để nhỏ và vệ sinh mũi cho trẻ, giúp giảm viêm mũi thường đi kèm với viêm tai giữa.

Vệ sinh miệng lưỡi

Thường xuyên cho trẻ vệ sinh lưỡi miệng và súc họng bằng nước muối.

Ăn thức ăn mềm

Để giảm đau cho trẻ khi nhai nuốt trong thời gian viêm tai giữa, bạn nên cho trẻ ăn thức ăn mềm như cháo, súp, bánh mềm ….

Xem thêm: 5 triệu chứng viêm tai giữa dễ nhận biết nhất

KẾT LUẬN

Viêm tai giữa ở trẻ là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng với sự hiểu biết và quan tâm đúng mức, cha mẹ hoàn toàn có thể giúp con mình vượt qua. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả không chỉ giúp bé nhanh chóng hồi phục mà còn ngăn ngừa những biến chứng về sau. 

Hãy luôn chú ý đến sức khỏe tai mũi họng của trẻ, duy trì thói quen vệ sinh tốt và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết. Sự chăm sóc và tình yêu thương của cha mẹ chính là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của bé.

Đừng quên theo dõi HENO thường xuyên để cập nhật hàng loạt tin tức mới nhất và nhanh nhất về sức khỏe của bé bạn nhé!