1, Uống nhiều rượu, bia

TS. Vũ Trường Khanh, Phó trưởng khoa Tiêu hoá, BV Bạch Mai cho biết, nguyên nhân hàng đầu dẫn đến gan nhiễm mỡ là bia, rượu, đặc biệt ở nam giới rất nhiều. Tại khoa Tiêu hoá, gần như ngày nào cũng tiếp nhận từ 5-7 trường hợp bệnh nhân xơ gan do rượu dù ban đầu họ chỉ bị gan nhiễm mỡ.

Đối với dân văn phòng, những cuộc liên hoan với đồng nghiệp hay với đối tác diễn ra khá thường xuyên. Nếu lạm dụng chúng quá mức, gan sẽ phải hoạt động thường xuyên, tăng tổng hợp chất béo, tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ.

Hiện nay nhiều người có quan niệm và thói quen là uống bia hoặc rượu vang thay cho rượu vì nghĩ nồng độ cồn thấp ít ảnh hưởng đến sức khoẻ hơn. Trên thực tế đây là một sai lầm của rất nhiều bệnh nhân gan nhiễm mỡ.

Một đơn vị cồn theo cách tính của Tổ chức Y tế Thế giới : Đơn vị cồn = Dung tích (ml) x (Nồng độ (%) x Khối lượng riêng) Ví dụ: Cốc bia 0,33 lít với nồng độ cồn 4% sẽ có 10.4 g đơn vị cồn. Cồn nguyên chất có khối lượng riêng là 0.793g/cm3 (ở 200 C). Như vậy, 1 đơn vị tiêu chuẩn (10 gam cồn nguyên chất) tương đương với 3/4 chai hoặc một lon bia 330 ml (5%); 1 ly rượu vang 100 ml (13,5%); 1 cốc bia hơi 330 ml hoặc 1 chén rượu mạnh 30 ml (40%).

Không nên uống rượu vang hay bia thay cho rượu

Chỉ số nồng độ cồn ở mức vừa phải:

• • Số gam cồn/ngày: mỗi ngày tiêu thụ từ 1 - 3 đơn vị cồn;

  • Đối với rượu vang nồng độ cồn là 12: uống 88 - 260ml/ngày;

  • Đối với rượu mạnh nồng độ cồn là 40: uống 25 - 75ml/ngày.

Như thế nào được gọi là uống nhiều rượu? Đó là trường hợp sau:

• • Số gam cồn/ngày: > 30g/ngày;

  • Đối với rượu vang nồng độ cồn 12: uống > 350ml/ngày;

  • Đối với rượu mạnh nồng độ cồn 40: uống > 75ml/ngày.

Một người được cho là uống quá nhiều rượu khi tiêu thụ:

• • Trên 4 đơn vị cồn/ngày;

  • Đối với rượu vang 12 độ cồn: uống > 350ml/ngày;

  • Rượu mạnh nồng độ cồn 40: uống > 100ml/ngày.

Tiến sĩ Trương Đình Bắc, Phó Cục trưởng Y tế Dự phòng, Bộ Y tế cho biết, lá gan khỏe cũng chỉ có thể thải độc 2 đơn vị cồn một ngày, nếu uống quá chén sẽ rất mệt, sức thải qua gan của cơ thể cũng có hạn.

2, Không ăn bữa sáng

Do công việc bận rộn, dân văn phòng thường có thói quen không ăn sáng, nhưng lại ăn trưa và tối nhiều. Điều này là phản khoa học. Theo các bác sĩ, cần chú ý phân bổ lượng thức ăn, bữa sáng sẽ là bữa quan trọng nhất, ít nhất phải đạt 1/3 khẩu phần của cả ngày, sau đó là bữa trưa, bữa tối có thể giảm lượng ăn đi một chút.

Tuy nhiên, thói quen của người Việt Nam là hay ăn tối nhiều và ăn no. Trong khi lượng tiêu tốn buổi tối ít dễ khiến thừa năng lượng và tích tụ lại dễ khiến gan nhiễm mỡ.

Thói quen nhịn ăn sáng sẽ làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ

Song trên thực tế, nhiều người nói rằng, thật khó để xác định được lượng ăn bao nhiêu là đủ, là hợp lý cho cơ thể. Về vấn đề này, TS. Khanh cho biết, mọi người có thể tra bảng giá trị dinh dưỡng của thực phẩm để lên thực đơn hợp lý. Ví dụ: 100 gram thịt lợn nạc thăn cho 20 gram protein, mỗi 1 gram protein bằng 4kcal.

Như vậy 100 gram thịt lợn thăn cung cấp 80 kcal từ đạm. Cũng 100 gram thịt lợn thăn này cung cấp 6–8 gram lipit (1 gram lipit là 4 kcal), 6 gram chất béo (1 gram chất béo là 9kcal). Từ đó, tính ra năng lượng tổng của 100gram thịt này là khoảng 150kcal”, TS Khanh giải thích.

Để điều trị bệnh gan nhiễm mỡ, theo các bác sĩ, việc ưu tiên hàng đầu là điều chỉnh chế độ ăn uống, vận động thể lực nếu không hiệu quả mới can thiệp bằng thuốc. Cho nên chỉ tuân thủ một chế độ kiêng khem nhằm giảm gan nhiễm mỡ là chưa đủ.

3, Chỉ ăn rau xanh để giảm mỡ

Với những người béo phì thường có thói quen ăn nhiều rau xanh, thậm chí chỉ ăn món rau xanh trong bữa ăn để giảm béo. Song TS. Khanh cho rằng, không nên chỉ ăn rau không, do lượng ít quá sẽ không đủ cung cấp cho cơ thể; hơn nữa nếu thành phần các chất không cân đối, lúc đó sẽ biến cơ thể từ đang dư thừa năng lượng trở thành cơ thể thiếu năng lượng một cách trầm trọng vì cơ thể không thích nghi ngay được sẽ rất nguy hiểm. Chỉ ăn rau không là không khoa học.

“Thông thường trong một ngày, lượng gluxit tức là chất tinh bột chiếm 65% năng lượng đưa vào cơ thể; protit khoảng 15%; chất béo khoảng 20%. Khi chúng ta tính được thành phần cân đối đó ra thì chúng ta có tỉ lệ thức ăn nó tương đối hoàn chỉnh để cung cấp năng lượng vào trong cơ thể”- TS. Khanh nói.

4, Ngồi nhiều, ít vận động

Dân văn phòng ngồi làm việc 8 đến 10 tiếng một ngày trên công ty, điều này không chỉ gây ra các bệnh về cơ - xương khớp mà còn rất dễ mắc gan nhiễm mỡ. 

Theo báo cáo mới đây của trường Đại học Missouri (Hoa Kỳ), việc ngồi liên tục và quá lâu sẽ gây tác hại cho cơ thể. Vì khi cơ thể ở tư thế ngồi, các khối cơ thư giãn và hoạt động enzyme tiêu hóa giảm 90-95%, khiến lượng chất béo tồn đọng nhiều trong máu và gan. Do vậy với những người ngồi làm việc quá lâu, ít di chuyển như nhân viên văn phòng, công nhân… hoặc những người thường xuyên ngồi xem tivi, online trong thời gian dài ngoài khả năng mắc các bệnh về tim mạch, đường huyết, cũng có thể mắc phải gan nhiễm mỡ.

Dân văn phòng thường ngồi nhiều, ít vận động dẫn đến rất nhiều bệnh

5, Giảm cân quá mức

Giảm cân quá nhanh trong thời gian ngắn sẽ kích thích lipolysis trong cơ thể, khiến lượng chất béo tăng lên nhanh chóng. Cùng với đó, quá trình peroxy hóa lipid cũng diễn ra mạnh hơn, sẽ khiến tế bào gan bị tổn thương và gan nhiễm mỡ.

Chắc hẳn bạn sẽ cảm thấy mâu thuẫn khi đọc đến đây bởi trong khi béo phì mới là nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ thì tại sao giảm cân cũng có thể khiến chúng ta mang căn bệnh này trong người? Việc giảm cân quá mức vì sao bị gan nhiễm mỡ được giải thích bởi 3 lý do:

• • Cơ thể bị “bỏ đói” nhiều ngày sẽ bị giảm lượng đường cần thiết trong máu, buộc cơ phải phân giải mỡ để cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động sống. Việc mỡ phân giải nhiều làm tăng lượng Acid béo trong máu khiến gan tích mỡ.

  • Chế độ ăn uống nghèo nàn không đủ cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, đặc biệt là những chất có vai trò chuyển hóa chất béo như protein, vitamin, muối vô cơ… khiến mỡ xấu tích tụ lại ở hầu hết các cơ quan nội tạng, nhiều nhất là gan vì gan là kho dự trữ cũng là trạm chuyển hóa năng lượng của cơ thể.

Do đó, nếu đang giảm cân, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn thực đơn giảm cân hợp lý và kế hoạch giảm cân an toàn. Tuyệt đối không được nhịn ăn để giảm cân hoặc giảm cân cấp tốc bởi hành động này của bạn chính là đang chống lại “sự sống” tự nhiên của cơ thể.

6, Tiêu thụ quá mức thức ăn nhanh, thức ăn giàu năng lượng

Các loại thức ăn nhanh, thức ăn giàu năng lượng và thức uống đóng chai thường có lượng đường lẫn chất béo xấu cao. Khi nạp quá nhiều các loại thức ăn này, sẽ là tác nhân gây tổn thương đến gan, rất dễ dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu. Dần dần, gan nhiễm mỡ sẽ phát triển thành xơ gan, suy gan và ung thư gan. 

Tiêu thụ thức ăn nhanh quá nhiều làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ

Các biện pháp hỗ trợ phòng ngừa gan nhiễm mỡ cho giới văn phòng

• • Để phòng ngừa và giảm tình trạng gan nhiễm mỡ, bác sĩ khuyên mọi người nên ăn uống điều độ, đúng bữa, đúng giờ, đúng khẩu phần, ăn ít vào buổi tối, hạn chế ăn sau 19h. Không ăn nhiều thực phẩm giàu cholesterol như các loại phủ tạng và da động vật, lòng đỏ trứng, hạn chế chất béo động vật.

  • Hạn chế thuốc lá, rượu, bia và thức uống có cồn. Uống rượu bia đúng mức: Nữ - 1 chén/ngày, Nam – 2 chén/ngày.

  • Giữ cơ thể cân đối, không nên giảm cân quá nhanh (quá 1 kg/tuần).

  • Nên rời khỏi ghế ở văn phòng ít nhất 8 lần/ ngày.

  • Dành ít nhất ba mươi phút cho các hoạt động vận động cơ thể nhằm thúc đẩy quá trình trao đổi chất và tăng cường hiệu quả chuyển hóa năng lượng.

  • Khám sức khỏe định kỳ 3-6/ tháng lần để kiểm tra sức khỏe của gan.

Một số biện pháp phòng ngừa gan nhiễm mỡ cho dân văn phòng

Xem thêm: Chế độ ăn cho nhân viên văn phòng bị mỡ máu cao: Nên và không nên ăn gì

Dân văn phòng đứng trước nhiều nguy cơ mắc các bệnh về gan, mỡ máu hay tim mạch, do đó, cần biết cách phòng ngừa các nguy cơ mắc các bênh lý này tránh những biến chứng nguy hiểm.